Nhiều người bệnh hoặc có dấu hiệu bị ung thư đã nghe nói về xét nghiệm CA 19-9. Vậy xét nghiệm CA 19-9 ung thư là gì và để có hiệu quả phát hiện loại ung thư nào thì mời các bạn tìm hiểu cùng Blog ung thư qua bài viết sau.
Dấu ấn ung thư là gì mà để chỉ định ung thư
Dấu ấn ung thư (marker ung thư) là cách gọi các chất mà ung thư sản xuất ra những hay các tế bào do cơ thể sản sinh ra để phản ứng với bệnh ung thư hoặc bệnh khác. Các dấu ấn chỉ điểm ung thư vẫn xuất hiện ở trong cơ thể chúng ta nhưng ở nồng độ thấp. Khi mắc bệnh ung thư thì các chất này này sẽ tăng vọt.
Y khoa hiện nay có thể phát hiện các dấu ấn ung thư này trong các dịch của cơ thể như máu, nước tiểu, dịch nhầy hay ở các tổ chức u và các bộ phận khác. Hầu hết các dấu ấn ung thư là những protein mang tính kháng nguyên.
Có một số hạn chế trong xét nghiệm dấu ấn ung thư. Đó là nhiều khi các chỉ số ung thư tăng cao nhưng người bệnh không bị ung thư và ngược lại, nhiều người bị ung thư mà các dấu ấn ung thư liên quan đến loại ung thư họ mắc lại không tăng
xét nghiệm dấu ấn CA 19-9 (carbohydrate antigen 19-9) là gì
Dấu ấn CA 19-9 ung thư ở người là chất chỉ thị u được dùng trong đánh giá, chuẩn đoán phát hiện bệnh ung thư tụy hoặc ung thư tuyến gan-mật.
Kháng nguyên CA 19-9 còn có tên khác là kháng nguyên ung thư đường tiêu hóa gọi tắt là GICA (gastrointestinal cancer antigen).
Kháng nguyên CA 19-9 là một carbohydrate xuất hiện trên bề mặt tế bào ung thư. Kháng nguyên CA 19-9 được dùng nhiều trong chẩn đoán ung thư tuyến tụy. Người bệnh có dấu hiệu của tắc mật hay tụy và nồng độ A 19-9 cao sẽ giúp bác sĩ chuẩn đoán kết luận ung thư tuỵ.
Tương tự các biểu hiện trên, người bệnh bị cổ trướng, vàng da và nồng độ CA 19-9 cao sẽ thì sẽ bị thư gan.
Dấu ấn CA 19-9 được tạo ra và bài tiết ra khỏi cơ thể bởi hệ tiêu hóa và hô hấp. Nếu mức độ CA 19-9 trong máu tăng cao nếu bệnh nhân mắc một số bệnh ung thư như ung thư tụy, ung thư gan,buồng trứng, dạ dày… và cũng tăng trong một số bệnh khác như bị tắc mật, viêm ruột, viêm tụy cấp và mãn tính…
Mối quan hệ giữa CA 19-9 và ung thư tụy
Tổ chức Y tế Thế giới, kết luận rằng ung thư tụy đứng thứ 12 trong các loại ung thư phổ biến nhất trên thế giới và là ung thư gây tử vong top 7 ở con người. Ung thư tụy ở giai đoạn đầu rất khó chẩn đoán do không có biểu hiện hay triệu chứng khác thường ở người.
Ung thư tụy có nhiều nguyên nhân khác nhau bao gồm hút thuốc lá, giới tính (nam bị nhiều hơn nữ 30%), độ tuổi (trên 50 tuổi mắc nhiều), lối sống, bệnh tuyến gan-tụy-tiêu hóa phát triển thành ung thư, nhiễm độc…
Bởi vì độ nhạy không cao nên kháng nguyên CA 19-9 không đủ tính đặc hiệu như một xét nghiệm tổng quát ung thư. Vì vậy CA 19-9 được sử dụng như một dấu ấn ung thư. Ung thư tụy giai đoạn sớm thường rất khó phát hiện do không có triệu chứng. Khi người bệnh có các biểu hiện ra bên ngoài và nồng độ kháng nguyên CA 19-9 tăng thì rõ ràng đã mắc ung thư tụy và đang phát triển.
Đối với CA 19-9 ung thư tụy thì sự thay đổi của chất này giúp các bác sĩ theo dõi và đánh giá phản ứng của bệnh với việc điều trị và tiên lượng bệnh. Với các loại ung thư khác độ nhạy yếu của CA-19-9 thường được sử dụng như một dấu ấn ung thư thứ 2.
Nên xét nghiệm dấu ấn CA 19-9 ung thư khi nào
Khi bệnh nhân có các dấu hiệu nghi ngờ của bệnh ung thư tụy và các triệu chứng sau thì nên đi xét nghiệm dấu ấn CA 19-9 ung thư:
· Mệt mỏi cơ thể thường xuyên,giảm cân không lý do.
· Mệt sốt cơ thể.
· Mất cảm giác ăn uống, buồn nôn.
· Đau vùng thắt lưng kéo dài, đau bụng không rõ nguyên nhân.
· Nước tiểu và phân có màu khác thường, da vàng sậm.
· Trong giai đoạn cuối của bệnh thì bệnh nhân có những biểu hiện huyết áp không ổn định, sụt cân nhanh chóng, ăn không hấp thu, đau kéo dài…
Quy trình thực hiện xét nghiệm dấu ấn CA 19-9 ung thư
Quy trình xét nghiệm dấu ấn CA 19-9 ung thư rất đơn giản, đó chỉ là lấy máu thông thường. Kết quả xét nghiệm của bệnh nhân có thể có trong vòng 7-10 ngày. Kết quả bình thường của chất CA 19-9 là <37 đơn vị/ml hay <37 kU/L (đơn vị SI). Nếu có kết quả bất thường tăng cao thì bạn nên làm xét nghiệm tầm quát tổng thể.
Chuẩn bị trước khi thực hiện xét nghiệm
Làm các thủ tục cho bệnh nhân trước khi làm xét nghiệm
Người bệnh không phải nhịn ăn trước khi đi xét nghiệm
Quy trình thực hiện xét nghiệm dấu ấn CA 19-9
Y tá sẽ quấn agro quanh tay bệnh nhân để làm máu ngừng lưu thông
Sát trùng chỗ lấy máu bằng cồn y tế, chọc kim lấy máu vào tĩnh mạch
Tháo argo để lấy đủ máu, thoa gạc băng sát trùng lên chỗ vừa lấy máu;
Máu sẽ được mang đi phân tích kết quả CA 19-9. Kết quả của xét nghiệm thường có sau từ 7-10 ngày.
Như vậy bài viết này đã cùng bạn tìm hiểu sơ bộ về xét nghiệm dấu ấn CA 19-9 ung thư ở người. Những xét nghiệm này cần được làm ở các cơ sở y tế uy tín có thiết bị hiện đại để kết quả được đúng và chính xác nhất
